Ο Πολ Μέισον, συντάκτης του Channel 4 News και πρώην οικονομικός συντάκτης του Newsnight στο BBC 2, ταξιδεύει στον κόσμο και παρακολουθεί από κοντά τις εξεγέρσεις από τον Δεκέμβριο του '08 μέχρι το Γκεζί. Ο Πολ Μέισον, συγγραφέας του βιβλίου Why it's kicking off everywhere,το οποίο κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά με τίτλο Ο κόσμος σε εξέγερση από τις εκδόσεις Δίαυλος, μίλησε στην "Αυγή" για τις εξεγέρσεις και τα κινήματα παγκοσμίως, ενώ ανέλυσε τις ομοιότητες και τις διαφορές ανά χώρα. Στο βιβλίο του, ο Δεκέμβριος του '08 είναι το σημείο 0 των μοντέρνων εξεγέρσεων. Στην παρακάτω συνέντευξη, μας περιγράφει την "κόκκινη κλωστή" που συνδέει τους εξεγερμένους ως το "λευκό καλώδιο" της δικτύωσης.
Συνέντευξη στην Αναστασία Γιάμαλη
* Υπάρχει μια κόκκινη κλωστή που να συνδέει όλα τα κινήματα που περιγράφετε στο βιβλίο σας; Υπάρχουν κοινά χαρακτηριστικά;
Ναι, όμως δεν είναι κόκκινη. Είναι λευκή - σε κάθε ένα από τα κινήματα βλέπεις ανθρώπους με λευκά καλώδια να κρέμονται από τα αυτιά τους. Είναι μια συνδεδεμένη γενιά νέων που μετέτρεψαν ακριβώς αυτό που έπρεπε να τους υποδουλώσει σε όπλο: όχι μόνο την τεχνολογία, αλλά την τεχνολογία δικτύων συγκεκριμένα. Αυτό που επρόκειτο να τους κρατήσει εγκλωβισμένους σε μια φούσκα ατομικότητας, τους απελευθέρωσε.
Αυτό που συνδέει την Πουέρτα δελ Σολ, το Γκεζί και την Ταχρίρ δεν είναι το Facebook -αν και χρησιμοποίησαν το μέσο- αλλά η κοινή εμπειρία τού να ανήκεις σε μια γενιά που δεν μπορεί να ζήσει με τους όρους που της παρουσιάζονται: με την κατάρρευση του νεοφιλελευθερισμού, με το διεφθαρμένο, συντηρητικό και καταπιεστικό κράτος, με το αναπτυξιακό μοντέλο που από τη Νέα Υόρκη μέχρι την Ταχρίρ συμφέρει μόνο το 1% του πληθυσμού.
Όταν η Αραβική Άνοιξη ατόνησε, πολύς κόσμος είπε "το βιβλίο σου είναι λάθος", μετά έσκασε το Γκεζί και μετά 1 εκατομμύριο κόσμος βγήκε στους δρόμους της Βραζιλίας.
Πρόσφατα το περιοδικό Economist ανακάλυψε πως αυτά τα κινήματα είχαν κοινά σημεία αναφοράς, την ανισότητα, τη διαφθορά, την οικονομική κρίση και την κατάρρευση της εμπιστοσύνης. Νομίζω πως έλειπε κάτι - εκεί που πραγματικά ξεκινούν όλα είναι στα κεφάλια των ανθρώπων. Υπάρχει μια Ανθρώπινη Άνοιξη που δεν μπορείς να διώξεις με δακρυγόνα και κλομπ.
* Πώς περιγράφετε τα υποκείμενα των κινημάτων; Είναι οι νέοι και τα προβλήματά τους, είναι η ταξική πάλη, είναι η θρησκεία, ο συντηρητισμός, η Αριστερά και ποιος δίνει τον τόνο;
Δεν με πείθει η όλη ανάλυση περί αυτόνομων - πως η εργατική τάξη έχει αντικατασταθεί από έναν "συλλογικό εργάτη" που μπορεί να είναι επισφαλής, νοικοκυρά, λιμενεργάτης, γκραφιτάς. Για μένα αυτό είναι μια μορφή ρητορικής σκέψης. Ωστόσο, όταν λένε οι αυτονομιστές δεν υπάρχει ένας τυφλοπόντικας που υπονομεύει τον καπιταλισμό, αλλά μια φυλή από τυφλοπόντικες, περιγράφουν την πραγματικότητα.
Πάρτε για παράδειγμα κάθε διαδήλωση στο Σύνταγμα, οι διασπάσεις του κινήματος πάνε μέχρι και εβδομήντα χρόνια πίσω και κατά συνέπεια υπάρχουν δύο και τρία διαφορετικά καλέσματα: μετά έρχεται το μαύρο μπλοκ -υπάρχουν και κάποιοι ασφαλίτες αλλά αν δει κανείς το δημογραφικό, μιλάμε για νέους, αδύνατους άνδρες αποκομμένους, μάλλον έξω από τις παραδοσιακές οικογένειες του εργατικού κινήματος. Μετά, το 2011, έχουμε μία τεράστια μάζα χωρίς κοινά χαρακτηριστικά, τους καθημερινούς ανθρώπους. Στο δεύτερο Μνημόνιο είδα στους δρόμους κάθε είδους άνθρωπο - σουβλατζήδες, συνταξιούχους, ανθρώπους χωρίς μάσκες, γυναίκες με χρυσαφικά και επώνυμες τσάντες, όλους τρελαμένους με το Μνημόνιο.
* Στον πρόλογο της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου σας, λέτε πως το ελληνικό Γκεζί δεν έχει έρθει. Αν το Γκεζί θα ακολουθήσει, τι συνέβη τον Δεκέμβρη του 2008;
Στην πραγματικότητα λέω στο βιβλίο πως ο Δεκέμβρης ήταν ο πρώτος από τους μοντέρνους αγώνες - οι επισφαλείς, οι νέοι, η κλίμακα της απελπισίας, αμέσως μετά την κατάρρευση της Lehman.
Ωστόσο, στο πάρκο Γκεζί είδα ένα τέτοιο επίπεδο κοινωνικής κινητοποίησης που δεν έχω δει στην Ελλάδα. Το είδα στην Ισπανία και στην Αίγυπτο. Ο καλύτερος τρόπος να το περιγράψω είναι να σας πω πως είδα τύπους με μοντέρνα κουρέματα, που φαίνεται ότι πάνε γυμναστήριο, καλοντυμένους, που πιθανότατα διαθέτουν ένα καλό αυτοκίνητο, να έρχονται με κουκούλες και να λένε πως δεν θα υπερασπιστούν απλά το οδόφραγμα, αλλά θα επιτεθούν στους ΜΑΤατζήδες που είναι πιο βαριά οπλισμένοι από τους Έλληνες ΜΑΤατζήδες.
Ίσως η Ελλάδα να μη δει κάτι τόσο μαζικό. Ίσως να πέρασε η στιγμή για κάτι τέτοιο. Νομίζω πως το πιο πιθανό σενάριο για την Ελλάδα είναι η πολιτική κρίση αν χάσει η Ν.Δ. Όπως γνωρίζεις, έχω πάρει συνέντευξη από τον Τσίπρα και τον ρώτησα τι θα κάνει για να αποφύγει να γίνει ο Έλληνας Αλιέντε. Αυτό είναι ένα ερώτημα με το οποίο ο κόσμος στον ΣΥΡΙΖΑ δεν νιώθει άνετα. Νομίζω ωστόσο πως είναι λογικό ως ερώτημα.
* Αν ισχύουν οι αποκαλύψεις Σνόουντεν, η ΝSA είναι σε θέση να γνωρίζει τα πάντα για τους πάντες. Είμαστε καταδικασμένοι;
Στην πραγματικότητα αυτό δεν έχει καταστεί σαφές για τον τρόπο που η NSA/GCHQ λειτουργεί είναι -εξ όσων γνωρίζω- ότι η μαζική συλλογή δεδομένων ήταν αποτέλεσμα της στρατηγικής τους για την αντιμετώπιση της εξέγερσης στο Ιράκ: συλλέγουν όλα τα τηλεφωνήματα, διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μεταδεδομένα έτσι ώστε όταν συμβεί μια επίθεση, να τα επεξεργαστούν για να δουν ποιος την έκανε.
Η Αριστερά δεν κάνει τέτοια, ασχολείται με τον νόμιμο, διαφανή, δημοκρατικό αγώνα ενάντια στη λιτότητα. Οπότε δεν είμαι σίγουρος πόσο χρήσιμα είναι τα δεδομένα για τις επιχειρήσεις παρακολούθησης της Αριστεράς.
Επίσης νομίζω πως το επίπεδο της νομικής εποπτείας στον δυτικό στρατό -Σύμβαση της Γενεύης, Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα κ.λπ.- είναι πιθανό να επιβληθεί στις υπηρεσίες πληροφοριών πλέον.
Νομίζω ότι οποιαδήποτε προσπάθεια να χρησιμοποιηθεί η μαζική παρακολούθηση εναντίον των νόμιμων κινημάτων διαμαρτυρίας ή κομμάτων: δηλαδή παρακολουθώντας εκείνους που δεν ασπάζονται ανοιχτά ή οργανώνουν τη βία, θα είναι δύσκολο να υποστηριχθεί ακόμη και από τις υπηρεσίες πληροφοριών σε Ευρώπη και ΗΠΑ.
* Ας πούμε πως οι Συντηρητικοί και το Εργατικό κόμμα στη Βρετανία σχημάτιζαν κυβερνητικό σχηματισμό και επέβαλαν λιτότητα της τάξης του 30% του ΑΕΠ για τρία χρόνια, καταπατώντας κάθε εργασιακό δικαίωμα, καταστρέφοντας το κοινωνικό κράτος κ.ο.κ. Πώς θα αντιδρούσε ο κόσμος;
Μπορώ να σου εγγυηθώ πως μέχρι να επιτεθούν ζόμπι στον πλανήτη, τέτοιος συνασπισμός δεν θα υπάρξει. Συγκεκριμένα, περιμένω να ανοίξει η συζήτηση για έναν συνασπισμό του Εργατικού κόμματος με τους Φιλελεύθερους και μία διαφοροποίηση σε ό,τι αφορά τη λιτότητα. Οι Συντηρητικοί έχουν πει ανοιχτά πως στόχος τους είναι η συρρίκνωση του κράτους, όχι μόνο να ισοσκελίσουν τον προϋπολογισμό, οπότε αν υπάρξει ανάκαμψη και κάτι τέτοιο συνεχιστεί, θα είναι μια μεγάλη ευκαιρία για το Εργατικό κόμμα και ακόμη και τους Φιλελεύθερους να πουν πως θα χαλαρώσουν τη λιτότητα.
Το πραγματικό πρόβλημα στη Βρετανία είναι η συνολική αποξένωση των ανθρώπων από την πολιτική τάξη. Και εάν περιμένατε να πω ότι "θα υπάρξει έκρηξη", πρέπει να ξέρετε πως δεν υπάρχουν εκρήξεις σε χώρες όπου μόλις έχει εκτυπωθεί το 12% του ΑΕΠ σε χρήμα και αρχίζει να φιλτράρεται στις τσέπες των ανθρώπω